Een vraag die veel cliënten in coachtrajecten aan mij stellen is: hoe ontwikkel ik meer eigenwaarde of hoe krijg ik een positiever zelfbeeld? Dit is inderdaad een goede vraag. Meer nog dan het ontwikkelen van zelfvertrouwen, dat wil zeggen: vertrouwen op je eigen kunnen, gaat het bij eigenwaarde om het vertrouwen in je eigen zijn. Dus: dat je goed bent zoals je bent. Ook als je geen extra moeite doet. Dat dit niet zo heel gemakkelijk veranderbaar is komt omdat je eigenwaarde wordt gevormd door allerlei boodschappen of omstandigheden uit het verleden. Daar vorm je niet alleen een beeld over jezelf maar ook een verwachting over hoe anderen op jou zullen reageren. Al deze (onbewust meegekregen) boodschappen worden op een gegeven moment geïnternaliseerd en vormen daarmee je zelfbeeld. Omdat dit zelfbeeld al vroeg gevormd is hoeft het alleen niet meer overeen te komen met de werkelijkheid nu. Iedereen kent denk ik wel mensen die succesvol zijn en geen overeenkomstig zelfbeeld hebben. Zelf ken ik dit ook en misschien jij zelf ook wel. Dan herken je vast ook wel dat de omgeving probeert het zelfbeeld bij te stellen door het geven van complimenten of positieve feedback, maar dat dit niet lijkt te werken. Het is alsof positieve feedback niet doordringt. Alsof je tegen een muur van afweer aanloopt. Het oude beeld blijkt hardnekkig.

Een realistischer zelfbeeld

In ieder geval is het belangrijk om tegenover de kritische stem in jezelf een meer realistische en ondersteunende stem te ontwikkelen. Dit kan op meerdere manieren. Onder andere door je zelfbeeld te toetsen in je omgeving om zo tot een realistischer beeld over jezelf te komen. Dat maakt in ieder geval dat je beter weet wat realistisch is. Vervolgens hoor ik je al zeggen: ja ik weet wel dat mijn zelfbeeld niet klopt, maar ik voel het niet zo. Dat kan heel goed kloppen. Met name rondom zelfbeeld en eigenwaarde is dit een hardnekkige hobbel. Het klopt dat verandering op gevoelsmatig niveau niet zo gemakkelijk is. Het is echter wel mogelijk om hierin te groeien. Wel zullen we daarvoor een stapje dieper moeten afdalen. De kans is groot dat in het verleden complimenten of positieve feedback gekoppeld zijn geraakt aan iets negatiefs. Mogelijk kwam er na iets positiefs uiteindelijk toch weer iets negatiefs. Of was het wellicht niet helemaal veilig om in jezelf te geloven en rechtop te lopen. Kon je je beter klein houden. Of misschien was het vooral belangrijk bescheiden te zijn. Een eerste stap is het onderzoeken hoe dit bij jou zit.

Positieve feedback en complimenten toelaten

Vervolgens is het belangrijk om een aanpassing in je zelfbeeld ook toe te laten. Als jij complimenten niet makkelijk toelaat neem dan eens een compliment voor ogen dat jij weleens krijgt, maar die je moeilijk vindt om echt te geloven. Onderzoek vervolgens eens welke mogelijke negatieve associatie of ervaring daar bij jou aan gekoppeld is. Als je inderdaad merkt dat er een negatieve associatie opkomt dan kan dat verklaren waarom er direct een reactie van afweer optreedt als je een compliment krijgt. Want laten we eerlijk zijn: eigenlijk is het vreemd om negatieve feedback wel toe te laten en positieve niet. Voel vervolgens wat er in je lijf gebeurt als je denkt aan de negatieve associatie. Op welke manier spant je lichaam zich aan of op welke plek voel je onrust? Realiseer je dat dit vroeger was en niet nu. Adem hier als het ware rustig doorheen tot je weer kunt ontspannen. En als je je dan weer ontspannen voelt. Denk dan weer aan het compliment of de positieve feedback die je weleens krijgt. Hoe zou het zijn om het compliment dan nu gewoon eens toe te laten?