Willem-Jan kwam bij mij voor coaching omdat hij last had van onverklaarbare moeheid. Als hij lang zo door zou gaan zou hij omvallen. Willem-Jan was al 15 jaar lang een succesvolle manager: mensgericht maar ook gefocust op het behalen van doelen. Zodra hij hierover sprak straalde hij ook fitheid en plezier in het werk uit. De laatste vijf jaar was er –achteraf gezien- steeds meer moeheid en spanning ingeslopen.

Moeizaam gevecht

Er was vijf jaar geleden een wisseling van directie geweest in het bedrijf waar hij werkte. Willem-Jan had niet zo’n goed gevoel over de nieuwe koers. Hij heeft nog getwijfeld over het veranderen van baan maar is gebleven omdat hij zich verantwoordelijk voelde voor zijn medewerkers. Hij probeerde om de voorgestelde koerswijzigingen zoveel mogelijk bij te sturen. Dit bleek echter een moeizaam gevecht. Zodra Willem-jan hierover sprak zag je de moeheid toenemen, zakte zijn houding in en werd hij gespannen. Veel mensen hadden al tegen hem gezegd: ga een andere baan zoeken of stop met je zo verantwoordelijk te voelen. Willem-Jan kon dat niet. Hij voelde zich te verantwoordelijk. Er werd bij hem een overlevingsmechanisme getriggerd: vechten!

Fysieke overlevingsreacties

Fysieke overlevingsreacties zoals vechten, vluchten of bevriezen worden in de praktijk (in stressvolle situaties of omstandigheden) veel vaker in werking gezet dan je doorhebt. Wat er gebeurt is dat je lichaam zich klaar maakt voor actie: bijvoorbeeld vechten of vluchten. Alleen je doet dit niet werkelijk. We vluchten niet echt uit een vergaderzaal. Dus: ons lichaam zet zich schrap maar we blijven vriendelijk praten tegen die ene collega. Ons lichaam start een vechthouding op, maar we houden ons in  omdat we weten dat het niet verstandig is om ruzie te gaan maken. Zonder dat je het door hebt gebeurt er door dit proces van èn opstarten èn stoppen wel van alles in je lichaam. Er treden allerlei fysiologische reacties op: zoals bijvoorbeeld verhoogde hartslag, ademhaling, aanspanning en verkramping van de spieren. Wanneer je langer in omstandigheden verkeert waarin dit soort reacties getriggerd worden (zoals bij Willem-Jan) kan dit leiden tot klachten als hoofdpijn, moeheid of andere fysieke klachten die je meestal niet direct kunt verklaren.

Waarom het zo lastig is hierop in te grijpen

Op het moment dat een fysiek overlevingsmechanisme in werking wordt gesteld, schakelen de hogere denkfuncties uit. Dat maakt dat het ook zo lastig is om er via je denken op in te grijpen. Omdat deze reacties via het lichaam opstarten kun je er eigenlijk ook alleen via je lichaam op ingrijpen. Bij Willem-Jan heb ik daarom de sensorimotor aanpak toegepast. Dit betekent dat ik Willem-Jan heb aangemoedigd heel bewust zijn fysieke reacties op de stressor te ervaren. Door deze bewustwording kon Willem-Jan ook veel duidelijker voelen wat er gebeurde zodra hij in vechthouding kwam. Zitten op het puntje van zijn stoel. Vuisten gebald, hoge hartslag, snellere ademhaling. Schouders omhoog en spieren gespannen.

De sleutel

Vervolgens zijn we samen gaan kijken wat de manier was om eruit te komen. Hier zijn geen algemene technieken voor maar de crux zit hem erin om als coach heel nauwgezet de fysieke reacties van de cliënt te volgen. Heel precies te observeren wat het lichaam automatisch doet. Op die manier probeer je de eerste ingang te vinden om uit de overlevingsreactie te komen. Dit is als het ware de sleutel. Het bijzondere is namelijk dat het lichaam dit zelf aangeeft zodra je er met bewuste aandacht bijblijft. Bij Willem-Jan bleek bijvoorbeeld dat de eerste sleutel tot omkering van de stressreactie zijn schouders waren. Door deze omlaag te doen zakte de ademhaling en de spanning in de armen. Op die manier ga je stap voor stap door tot er volledige ontspanning is. Op het moment dat je weet hoe dit bij jou werkt en hoe je erop kunt ingrijpen kun je hier in de praktijk dus ook mee gaan oefenen. Toen het Willem-Jan voor het eerst in de sessie gelukt was om vanuit ontspanning op zijn situatie te reflecteren kon hij er ook realistischer naar kijken. Hij kon beter bedenken welke veranderingen binnen zijn invloedsfeer lagen en welke niet. Hij wist daardoor ook beter wat wijs was voor hem om te doen.

Wil jij ook meer inzicht in je fysieke stressreacties in jouw situatie? In twee sessies (van 1,5 uur) kunnen we je fysieke stressreactie rondom een specifieke situatie onderzoeken en zoeken naar jouw manier om hier weer uit te komen en te ontspannen. Meer info op: aanbod